Is tussenvoegsel VAN DEN altijd terecht?

[Gast Masje II]

Beste mensen,

Misschien is het wel raar als ik deze vraag stel.

Naar mijn mening gaat tussenvoegsel "van den" niet altijd op bij een familienaam die een plaats aanduid.

Men kent in Noord-Brabant onder meer de plaatsen Den Bosch (voor 's-Hertogenbosch), Den Dungen en Den Hout.

Men komt dan ook de familienamen tegen als:

Van den Bosch, Van den Dungen en Van den Hout.

Naar mijn mening zou de familienaam "van Den Bosch", "van Den Dungen " en "van Den Hout " moeten zijn.

Zie ik het verkeerd of....

mvg, Masje II

[alvara]

Dit lijkt mij een vraag voor het Meertens-Insituut

[Robert]

Misschien is het wel raar als ik deze vraag stel.

Naar mijn mening gaat tussenvoegsel "van den" niet altijd op bij een familienaam die een plaats aanduid.

"van den" als tussenvoegsel lijkt me geen regel binnen de nederlands taal.

gewoon even wat achternamen hier uit de buurt:

van Alphen, van Avezaath, van Bemmel, van Buren, van Dodewaard, van Driel, van Druten, van Echteld, van Eldik, van Elst, van Ewijk, van Ingen, van Kessel, van Leeuwen, van Lienden, van Lith, van Maurik, van Ochten, van Ooijen, van Tricht, van Veenendaal, van Wamel, van IJzendoorn, van Zetten.

first post! hoera en hallo!

[tulpenkas]

Hoi MasjeII,

De plaatsnaam Den Dungen is in zijn totalitet een eigen naam vandaar dat Den ook met een hoofdletter is. Wat je moet zien uit te vinden wanneer deze beslissing is genomen. Nederland staat nl. er om bekend vaak de regels van de spelling aan te passen. Als "den" vroeger met een kleine letter werd geschreven is het logisch dat dit in de naam ook zo werd geschreven.

Om hier achter te komen moet je eigenlijk taalonderzoek doen.

Groetjes,

Jacqueline

[Visser]

Dit lijkt mij een vraag voor het Meertens-Insituut

Hallo MasjeII,

Ik vind de reactie van Alvara een hele goeie! Als je een antwoord hebt van het Meertens Instituut, laat het ons dan ook weten

Visser

[Gast jakkes]

@Masje,

Gelukkig "leeft" de Nederlandse taal.

De regel van toen hoeft niet de regel van nu te zijn.

Volgens het boek "Nederlandsche geslachtsnamen" uit 1885 was het toen Van de, Van den, Van der, etc.

De Belgen doen het weer anders. Zij plakken de voorvoegsels aan de naam vast. Vandenbosch.

Citaat Meertensinstituut:

van de / den / der

• "In den regel stemt, by de geslachtsnamen die met een voorzetsel en een lidwoord samengesteld zijn, het geslacht van het lidwoord, door een voorzetsel beheerscht, overeen met het geslacht van het woord dat er op volgt. Van den Berg b.v. en Ten Berge, omdat het woord berg mannelik is. En Van der Werf en Van der Wal en Ter Stege, omdat de woorden werf, wal en steeg van het vrouelike geslacht zijn. Maar altijd is dit niet het geval. Ook al omdat het geslacht hetwelk de woorden in de volksspreektaal hebben, niet steeds overeenstemt met het geslacht dat in de geijkte boeketaal aan die zelfde woorden toegekend wordt. Zoo heeft het woord wal in de volksspraak het vrouelike geslacht, ofschoon het volgens de hedendaagsche woordenboeken der nederlandsche taal mannelik is. Van daar de form van den geslachtsnaam Van der Wal, en niet Van den Wal, zooals het volgens de taalregels moest. En naar myne meening heeft de volksmond hier al weer gelijk, en niet de schoolmeester. Immers het woord wal komt in sommigen onzer gouspraken als walle voor. De geslachtsnamen De Walle en Van der Walle stemmen hier ook mede overeen. [...] De zelfde naam wordt ook wel, door de eene maagschap in den vroueliken, door de andere in den manneliken form gevoerd. Zoo is het woord burcht, ook borcht, burg, borg, mannelik, volgens de regels onzer taal; en de geslachtsnamen Van den Burg en Van den Borg stemmen daar mede overeen. Ja, maar de geslachtsnamen Van de Burg, Van der Burgh, Van der Borgh, Verborg, Ter Burg en Ter Hazeborg zijn met dien regel in strijd" [Winkler-1885, p 267].

• "Een laatste opmerkelijk verschil tussen de Vlaamse en de Nederlandse familienamen treedt op bij woonplaatsnamen die met Van den/der/de + substantief in de datief gevormd zijn. In het Nederlands is de meest gebruikelijke manier om van een plaatsnaam een familienaam te vormen, voorvoeging van de prepositie 'van' + geflecteerd lidwoord. Het Duits heeft in de regel juxtaponerende vormen zoals Berg, Busch. Soms is de datiefuitgang nog behouden (familienamen Berge, Busche), maar de voorafgaande prepositie is hierbij doorgaans verdwenen. (...) De flexie-uitgang -e is bij deze namen in Nederland zo goed als verdwenen, in westelijk Vlaanderen daarentegen is de datiefuitgang beouden. De vormen Vandenbossche reiken er zelfs verder naar het oosten dan de dialectale apocopegrens: dit bevestigt onze eerdere vaststelling bij de soortnamen dat de sjwa als casusuitgang langer behouden bleef dan als deel van de grondvorm. De familienamen geven hier een oudere taalfase weer dan de dialectale soortnamen." [Ann Marynissen, 'Taalverandering tussen evolutie en normering. De e-apocope als breuklijn tussen het Nederlands en het Duits', in: Nederlandse Taalkunde 14 (2009), nr 3, p 250].

In de regel begint een eigennaam (een bijzonder zelfstandig naamwoord) met een hoofdletter, dit in tegenstelling tot voorvoegsels / lidwoorden / voorzetsels.

Het is overigens geen tussenvoegsel.

[Archie]

Een kleine aanvulling op voorvoegsels (meestal inofficieel tussenvoegsel genoemd, omdat je het meestal het TUSSEN de voorletter(s) en de rest van de achternaam aantreft, maar dit terzijde).

Wikipedia geeft een aardige link, die ik jullie niet wil onthouden:

Log alstublieft in om de link te kunnen zien.

(pdf-bestand)

Archie

[Gast jakkes]

En dan mag de NEN niet uitblijven.

Achternaam

Significant deel van de achternaam, namelijk achternaam zonder voorvoegsel en zonder de scheidingsspatie volgend op het voorvoegsel [NEN 1888].

Voorvoegsel

Verzameling van een of meer voorzetsels en/of lidwoorden die aan het significante deel van de achternaam vooraf gaat en daarmee gezamenlijk de achternaam vormt [NEN 1888].

[Gast limburger]

Het ene probleem roept het andere probleem op. Ik zit nu met de vraag Bovend'eert en L'Ortije. Bovend'eert lijkt mij duidelijk, die moet ik onder de B rangschikken of zeg je eert ( in dit geval zonder hoofdletter!) is het zelfstandig naamwoord en je moet het onder de E zetten? Maar hoe doe ik dat dan met L'Ortije? Die wordt door Gensdatapro onder de L gerangschikt. Is dit wel consequent? Ik weet ook dat deze familie hun naam als Lortie uitspreekt, maar moet je dan deze familie onder de L rangschikken? Dan moet je volgens mij Van Der Heijden ook consequent onder de V rangschikken en van der Heijden onder de H

Nog een opmerking over de voorvoegsellijst. Ik zie daar alleen maar a en A staan. Het lijkt mij sterk dat familienamen met à of á in Nederland niet zouden voorkomen.

Met vriendelijke groet,

Limburger

[Gast jakkes]

Zie ook

Log alstublieft in om de link te kunnen zien.

voor het verschil tussen hoofdletters of kleine letters bij een voor- of tussenvoegsel.

@Limburger,

In geautomatiseerde systemen wordt de naam "van der Heijden" onder de H geplaatst.

ongeacht of het voorvoegsel met een hoofd- of kleine letter moet beginnen.

Dikwijls worden de voorvoegsels in een apart veld bewaard. Dit is echter voor de gebruiker in principe niet zichtbaar. Bijvoorbeeld bij GenLias.

Bovend'Eert onder de 'E' (als bovend' als een voorvoegsel gezien wordt) en l'Ortije zou dan onder de 'O' te vinden moeten zijn.

In België ligt dat overigens weer anders.

Voor wat betreft voorvoegsels en/of familienamen met diakritische tekens zoals á of à en dergelijke wordt het al wat moeilijker.

Bij veel geautomatiseerde systemen worden deze letters omgezet in "normale" letters.

Blijkbaar gebeurt / gebeurde dat ook met sommige GBA-gegevens.

Met soms leuke klachten van de desbetreffende naamdragers tot gevolg.

Zie o.a.

Log alstublieft in om de link te kunnen zien.

[Gast limburger]

De brief van de Ombudsman aan alle instanties die GBA gebruiken was mij bekend. Het betrof iemand met een achternaam  waarin een ç voorkwam.

De voorvoegsellijst kent vreemd genoeg alleen boven d' en niet de aan-elkaar-geschreven bovend'

Hoe de diverse genealogische programma's met voorvoegsels omgaan is weer een hoofdstuk apart en die discussie kunnen we beter in een andere rubriek voortzetten.

Met vriendelijke groet,

Limburger