Publicaties van het Meertens Instituut voor genealogen

[Ludmilla]

Recent zijn twee voor de genealoog belangwekkende publicaties verschenen

- naamgeving

- honkvastheid Nederlanders in zuidelijke provincies

18 augustus 1811 vaardigde het napoleontische bestuur een oekaze uit dat iedere Nederlander een vaste achternaam moest laten registreren. In tegenstelling tot de zuidelijke meer katholieke provincies, waren er in de noordelijke Nederlandse gebieden nog veel mensen die patroniemen gebruikten. Vandaar dat bij de naam-aanname vooral de bewoners van de provincies Friesland, Groningen, Drenthe en de Veluwe hierbij betrokken waren. De aangenomen nieuwe naam of de bevestiging van deze werd gedocumenteerd in het register van naamsaanneming. Wat deze publicatie zo belangwekkend maakt is dat deze enkele mythes onderuit haalt, als zouden veel mensen dwaze namen hebben aangenomen om deze maatregel te saboteren. Namen (vaak gangbare bijnamen) als de spreekwoordelijke Poepjes, bestonden eigenlijk al veel langer. Veel Friezen kozen de naam de Vries als achternaam, vandaar dat deze naam veel voorkomt. Joden gebruikten ook overwegend patroniemen, zodat veel joden van de mogelijkheid tot naam-aaname gebruik maakten, o.a. gebruikten veel Friese joden ook de naam de Vries. Veel nieuwe achternamen waren vastlegging van het patroniem: vandaar veel namen als Janssen, Franssen etc. In Friesland gebruikte men de "ma" als achtervoegsel: Abbema, Jellema, etc. (auteur L. Brouwer). Volledigheidshalve wijs ik er op dat dieze maatregel niet voor sommig zuidelijke landsdelen gold, daar deze al eerder onder Frans bewind stonden. Het imperiale decreet voor naamaasneming werd daar reeds in 1808 opgedragen.

De tweede publicatie, bevestigt min of meer wat veel wisten, namelijk dat veel mensen vooral in zuidelijke provincies tamelijk honkvast zijn. Ook sommige welbekende vissersplaatsjes rond het IJsselmeer en de Noordzee hebben veel honkvaste bewoners. (auteur Bloothoofd RUU). Ik teken hier nog aan dat DNA onderzoek elders heeft laten zien dat je aan de DNA-profielen heel aardig kunt inschatten waar iemand vandaan komt.

bron CBG