200 jaar Burgerlijke Stand in 2011

[Ludmilla]

bron Prikbord NGV

Loket voor Lief en Leed geopend: stuur ons uw verhaal

In 2011 is het precies 200 jaar geleden dat de Burgerlijke Stand werd ingevoerd in Nederland. Per 1 maart 1811 werd namelijk bepaald dat de Franse wetten ook in Nederland van kracht werden. De belangrijkste gebeurtenissen uit het leven werden sindsdien vastgelegd, namelijk: geboorte, huwelijk en overlijden. De feitelijke invoering verschilt van plaats tot plaats. In Groningen was de gemeente Veendam de eerste gemeente die alle 3 gebeurtenissen in akten vastlegde.

De geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten werden en worden in de betreffende gemeente in tweevoud opgemaakt: één exemplaar blijft in het gemeentehuis en het andere gaat naar het betreffende archief in de provincie.

Zo beschikken de Groninger Archieven momenteel over geboorte- huwelijks- en overlijdensakten vanaf 1811.

De Groninger Archieven en de NGV afd. Groningen schenken in 2011 aandacht aan dit bijzondere feit met het project ‘Loket voor Lief en Leed’.

Elke week zal er op TV Noord een aflevering onder de naam Loket voor Lief en Leed worden uitgezonden, die gaat over een verhaal of onderwerp dat met de burgerlijke stand te maken heeft. Dit kan variëren van een bijzonder familieverhaal, een geschenk bij de geboorte of huwelijk dat in de familie bewaard is gebleven, een verkeerd geschreven familienaam die zijn eigen leven ging leiden, et cetera. Elke aflevering vertelt haar eigen verhaal en wijst de kijker op de mogelijkheden om zelf naar informatie over eigen familie te zoeken.

Daarnaast komt er een weblog waarop allerlei bijzondere verhalen verteld worden die met dit onderwerp te maken hebben. Verhalen die anders nooit verteld worden.

Het project ‘Loket voor Lief en Leed’ wordt in geheel 2011 uitgevoerd door RHC Groninger Archieven, NGV afdeling Groningen, RTV Noord en Groninger Museum.

Om de afleveringen van TV Noord te kunnen realiseren zijn wij op zoek naar uw bijzondere verhaal. Wij roepen iedereen met een mooi, grappig of bijzonder familieverhaal dat met geboorte, huwelijk of overlijden in de periode 1811-1960 te maken heeft, op om dit aan te leveren via e-mail: info@groningerarchieven.nl. Dit kan onder vermelding van ‘Loket voor Lief en Leed’. Vergeet niet uw naam, adres en vooral uw telefoonnummer erbij te vermelden.

Helaas kan niet elk verhaal worden uitgezonden, maar de meeste verhalen zullen wel op de weblog geplaatst worden.

Gert Zuidema

NGV afd. Groningen

[Guest Masje II]

Theo van Herwijnen

geeft toelichting op 200 jaar Burgerlijke Stand

In 2011 bestaat de Burgerlijke Stand 200 jaar. Reden voor Regionaal Archief Tilburg om daar het komende jaar regelmatig aandacht aan te besteden. Dat begint al op 8 januari 2011 met een presentatie van Theo van Herwijnen in de hal van Kazernehof 75 in Tilburg.

In 1811 kreeg heel Nederland een Burgerlijke Stand. Dat had twee belangrijke consequenties. Sindsdien moest iedere Nederlander een vaste achternaam hebben, die maar op één manier geschreven mocht worden. Het kon dus niet meer voorkomen, dat een bepaald persoon zich de ene keer Janssen noemde en de andere keer Jansen, zoals vóór 1811 eerder regel dan uitzondering was.

Daarnaast werden vanaf 1811 afzonderlijke registers van geboorte, huwelijk, overlijden en huwelijksafkondigingen bijgehouden door de overheid, niet meer alleen door de kerk. Ambtenaren kregen er dus een belangrijke taak bij, die in het begin niet altijd even goed werd uitgevoerd! Bij een aantal gemeenten werden de verschillende akten vaak chronologisch per jaar in één register ingeschreven.

De eerste jaren van de burgerlijke stand (1811-1813) werden de akten in het Frans opgemaakt. Daarbij werden ook de voornamen verfranst. Als een vader aangifte deed van de geboorte van zijn zoon Jan of Johannes werd deze zoon in de geboorteakte Jean genoemd en deze voornaam zou hij zijn hele leven houden. Taalverwarring alom! Vanaf 1814 zijn dan ook alle akten Nederlandstalig. In de loop van de 19e eeuw werden formulieren ontwikkeld voor de inschrijvingen, om het aantal fouten te beperken.

Deze ‘beginnersfouten’ hebben er toe geleid dat er nu een goed werkende Burgerlijke Stand bestaat.

Regionaal Archief Tilburg zal in 2011 door middel van presentaties in de hal van het archief, een blog op de website, lezingen en een educatief programma aandacht besteden aan 200 jaar Burgerlijke Stand. Aftrap hiervan is op 8 januari om 11.00 uur als Theo van Herwijnen de presentatie in de hal toelicht. Aan de hand van vele voorbeelden zal hij aangeven wat de mogelijkheden zijn van het zoeken in de registers van de Burgerlijke Stand, een onmisbare bron voor het doen van onderzoek naar voorouders.

Programma zaterdag 8 januari

11.00 uur  Start van de presentatie van Theo van Herwijnen in de hal en het onderzoekerscentrum van Regionaal Archief Tilburg

9.30-16.00 uur Mogelijkheid om eigen archiefonderzoek te doen in het onderzoekerscentrum

Locatie: Regionaal Archief Tilburg, Kazernehof 75, 5017 EV Tilburg

Vrij entree

Bron: Weblog Regionaal Archief Tilburg.

[Guest Masje II]

OOK VEEL AANDACHT VAN VELE ARCHIEVEN EN WEBSITES

In heel veel archieven in Nederland wordt stil gestaan bij het feit dat het 200 jaar geleden de Burgerlijke Stand werd ingevoerd. Ook veel websites schenken aandacht aan het 200 jaar bestaan van de BS door middel van achtergrond informaties en activiteiten.

Op de websites van archieven staan activiteiten en lezingen vermeld betreffende dit feit. Het is voor mij niet mogelijk om deze allemaal op deze topic te vermelden. Enkele wil ik hierbij vermelden.

Archieven:

Please login or register to see this link.

Please login or register to see this link.

Websites:

Please login or register to see this link.

Please login or register to see this link.

Wilt u meer weten over activiteiten van archieven over 200 jaar Burgerlijke Stand, kijk dan even op hun site. Als ik goed ben geïnformeerd zal in 2011 geen Archievendag georganiseerd worden. Ook even Googlen levert heel veel informaties op.

Veel succes met de uw onderzoek in 200 jaar Burgerlijke Stand.

mvg, Masje II

[Ludmilla]

bron Algemeen Dagblad 27 maart 2011

'Je mag niet zomaar een achternaam kiezen'AMSTERDAM - Voor een willekeurige nieuwe achternaam is in Nederland een heel goede reden nodig én de toestemming van de koningin. Iemand mag wel de naam van zijn partner of van een van zijn ouders of verzorgers kiezen.

,,Een buitenlander wilde graag Van Amsterdam heten, maar dat mocht niet: Van Amsterdam was een bestaande familienaam. Uiteindelijk werd hij Van Mokum", vertelt Leendert Brouwer, de onderzoeker van het Meertens Instituut.

Een overzicht van de familienamen is te vinden in de burgerlijke stand, het register dat in Nederland dit jaar 200 jaar bestaat. Het bevat ook de informatie over geboorte, overlijden, huwelijkse staat en nationaliteit van de inwoners. Voorheen werden deze gegevens door de kerken bijgehouden in de doop-, trouw- en begraafboeken en die waren vaak onvolledig en onoverzichtelijk.

Achternaam verplicht sinds 1811

De burgerlijke stand ontstond eind achttiende eeuw in Frankrijk, in het kader van de scheiding van Kerk en Staat na de Franse revolutie. In Nederland werd het ingevoerd toen het Koninkrijk Holland onderdeel van het Franse keizerrijk werd. Op 18 augustus 1811 stelde keizer Napoleon Bonaparte iedere burger verplicht om een vaste achternaam te kiezen.

De mening heerst dat de vreemde Nederlandse achternamen als Naaktgeboren uit protest tegen het Franse regime zijn ontstaan. Brouwer spreekt dit tegen: ,,Naaktgeboren bestond al lang voor Napoleon. Deze naam zou een versie kunnen zijn van de Duitse naam Nachgeboren of een bijnaam van iemand die te vaak herhaalde dat wij allemaal naakt zijn geboren." Andere voorbeelden hiervan zijn Leeflang, Zondervan, De Kwaadsteniet, Pasop en Evenwel.

Voor de komst van Napoleon heetten Nederlanders zoals ze in de omgeving werden genoemd: bij hun voornaam, een patroniem - afgeleide van de vadersnaam -, een achternaam en soms een bijnaam. Het patroniemensysteem was bepalend voor een achternaam ,,In Friesland betekende Jelle Douwesz 'Jelle, de zoon van Douwe'. De zoon van Jelle heette Pieter Jellesz. Jellesz werd vervolgens in Friesland als Jellema genoteerd", zegt Brouwer.

Naam gekoppeld aan beroep

Naast de vadersnaam konden afkomst, beroep en kenmerken doorslaggevend zijn voor een achternaam. ,, Iemand die op de dijk woonde, werd Dijkstra, iemand uit het zuiden werd in Amsterdam De Vlaming genoemd. Een bakker werd De Bakker. Bij Reus en Lang gaat het om de lichamelijke kenmerken", zegt Brouwer.

Een aparte groep vormden de achternamen van buitenlandse afkomst, die aan de Nederlandse taal werden aangepast: Denis werd De Nijs, Louis werd Lowijs. Soms werden dat minder prettige associaties: Abercrombie werd Apekrom, Copin werd Koppijn en Picard werd Piekhaar. ,,Zo werd de Duitse achternaam Sükel veranderd in de Nederlandse Sukkel," aldus Brouwer.

Nu mogen Nederlanders voor 487,50 euro een verzoek tot naamswijziging indienen. De nieuwe naam moet zo veel mogelijk op de oorspronkelijke lijken. Dat je niet zomaar een passende achternaam mag kiezen, vindt Brouwer jammer: ,,je mag niet Piloot worden, als dat jouw beroep is. Terwijl dat historisch gezien de beste manier is om een achternaam te kiezen." (ANP/CBR)