Militieregisters

[Ludmilla]

MILITIEREGISTERS

Elke man moest van 1811 tot medio 1996 militaire dienstplicht vervullen. De registratie van dienstplichtigen vond plaats op hun 18de jaar in de gemeente waarin ze woonden. De registers waarin de dienstplichtigen staan ingeschreven worden militieregisters genoemd. Dit zijn registers van een bepaalde lichting (jaar).

De dienstplichtigen traden in hun twintigste levensjaar in dienst. Het korps van dienstplichtigen militairen heette de Nationale Militie. Naast vrijwilligers bestond het korps uit ingelote dienstplichtigen. Tot 1898 kon iemand die was ingeloot zich laten vervangen door een remplaçant. Vaak werd dit in een notariële akte vastgelegd. Bij een wetswijziging in 1898 werd dit stelsel afgeschaft en werd de persoonlijke dienstplicht ingevoerd. Het lotingssysteem werd in 1938 afgeschaft.

Procedure

Ieder jaar registreerde het gemeentebestuur in inschrijvingsregisters mannen die in aanmerking kwamen voor de Nationale Militie ofwel de militaire dienstplicht. Van deze inschrijvingsregisters werden alfabetische naamlijsten gemaakt. Een tweede exemplaar werd naar de militiecommissaris gestuurd. Deze zorgde voor de loting van de ingeschrevenen.

Wat vindt u in de militieregisters?

• de naam van de loting/dienstplichtige

• geboortedatum

• geboorteplaats

• beroep loteling

• namen van de ouders

• signalement/lengte loteling

• reden vrijstelling/afkeuring

• datum der inlijving

• korps waarbij hij werd ingelijfd

Tijdens de loting werd een lotingsregister aangelegd op nummer van het lot van de ingeschrevene. Daarna gingen de lotingsregisters naar de militieraad, die de verzoeken tot vrijstelling, in verband met lichamelijke gebreken of broederdienst, beoordeelde. Na beëindiging van zijn werkzaamheden leverde de militieraad alle registers in bij de Commissaris van de Koningin. Het dubbele exemplaar van de lotingsregisters stuurde de raad naar de gemeenten. Nadat bekend was hoeveel dienstplichtigen nodig waren, zorgde de Commissaris van de Koningin via de burgemeesters voor het oproepen van de lotelingen.

Hoe vindt u een dienstplichtige?

De meeste militieregisters bevinden zich in de archieven van het provinciaal bestuur. Deze berusten in de rijksarchieven in de provincie. Bij de gemeenten en gemeente- en streekarchieven zijn vaak ook militieregisters bewaard gebleven. Over het algemeen is op elk register een alfabetische naamlijst op loting/dienstplichtige. Als u een man zoekt die in 1880 is geboren, dan kunt u hem terugvinden in de gemeente waar hij woonde op 18-jarige leeftijd, in de registers van de lichting van het jaar 1900.

Waar zijn nog meer stukken te vinden?

Certificaten tot 1912

Certificaten van militie bevinden zich tot 1912 in het archief van de Burgerlijke Stand, als bijlagen bij de huwelijksakten. Deze zijn openbaar. Elke man die in het huwelijk wilde treden, diende een verklaring te vragen aan de Commissaris van de Koningin, waaruit bleek dat hij ingeschreven stond in de registers van de Nationale Militie. In het certificaat staat vermeld of hij al dan niet in dienst is geweest en bij welk regiment. Voor verder onderzoek in de militaire stamboeken is het noodzakelijk om de naam van het regiment te weten. Vaak bevat het stuk ook een beschrijving van het uiterlijk van de loteling, waaronder kleur haar, kleur ogen, vorm gezicht en zijn lengte.

Waar vindt u militieregisters?

Militieregisters vindt u meestal bij een rijksarchief, dus ook bij Het Utrechts Archief. In Zeeland en Gelderland zijn er geen registers bewaard gebleven bij het rijksarchief.

Als een militieregister niet in een rijksarchief aanwezig is, kan het bewaard zijn bij de gemeente waar de dienstplichtige woonde toen hij 18 jaar oud was.

Vanaf 1814 vindt u de registers voor de stad Utrecht in het gemeentearchief van Utrecht, van 1868 tot 1920 vindt u ze voor de hele provincie in het archief van het Provinciaal Bestuur, in het onderdeel Commissaris van de Koningin.

De lichting 1814 van de stad Utrecht is, als eerste lichting, een bijzondere: dat jaar werden alle mannen van 19 tot 45 jaar opgeroepen. Er is een index op deze registers uit 1814 gemaakt. U kunt alleen deze registers op microfiche bekijken op de locatie Hamburgerstraat.

De overige gemeenteregisters en de bij de provincie ingediende registers kunt u in de studiezaal aan de Alexander Numankade aanvragen en inzien. Er is geen index op deze registers.

Wat zijn conscriptielijsten?

De eerste verplichte militaire dienst in Nederland werd in de Franse tijd in 1811 ingevoerd en heette de conscriptie. Alle mannen die de leeftijd van twintig jaar bereikt hadden, waren dienstplichtig. Degenen die ingeloot werden, konden een plaatsvervanger aanstellen. In de periode 1810-1813 vervulden circa dertigduizend Nederlandse mannen hun dienstplicht in het Franse leger. De helft daarvan behoorde tot het Grande Armée, waarmee Napoleon in 1812 Rusland binnenviel.

Wat vindt u in de conscriptielijsten?

Over het algemeen werden er per lichting twee lijsten van conscrits (lotingen) opgesteld. Een liste du tirage (trekkingslijst) en een liste alphabetiques (alfabetische lijst) van conscrits. De alfabetische lijst bevat per kanton, per plaats, alfabetisch de naam van de lotelingen. Van hen werd onder meer vermeld:

• Nummer

• naam en voornaam

• plaats en datum van geboorte

• lengte

• woonplaats

• namen en voornamen van ouders

• beroep van dienstplichtige

• beroep van vader en moeder (indien vader overleden)

• trekkingsnummer

Waar vindt u de conscriptielijsten?

De conscriptielijsten bevinden zich in de rijksarchieven in de provincie in de archieven uit de Franse tijd, in de archieven van de onderprefecten en districtscommissarissen in de departementen.

De militaire stamboeken

Hoe de militaire diensttijd van iemand verlopen is, kan gevonden worden in de militaire stamboeken van de landmacht (stamboeken onderofficieren of minderen). In het stamboek vindt u omtrent de militair:

namen van ouders, laatste woonplaats, staat van dienst, geboorteplaats en -datum, signalement.

Waar vindt u de militaire stamboeken?

Deze berusten in het Algemeen Rijksarchief in Den Haag over de periode 1813-1924.

Hoe vindt u een onderofficier of minder?

Om een onderofficier of mindere op te sporen is het noodzakelijk te weten in welk legeronderdeel iemand ingelijfd was. Dit legeronderdeel (regiment), bijvoorbeeld 8ste regiment infanterie, staat in het militieregister of op het certificaat van de nationale militie, dat in de huwelijksbijlagen te vinden is.

U zoekt het regiment op via de index legeronderdelen. als u het regiment gevonden hebt, vraagt u de bijbehorende klapper aan, waar de namen van de militairen alfabetisch in staan op de eerste letter van de naam. De klapper verwijst uiteindelijk naar het stamboek, waar de gegevens van de militair staan ingeschreven. In een informatieblad van het Algemeen Rijksarchief kunt u nadere informatie met uitgewerkte voorbeelden van onderzoek naar militairen vinden.

Bron Stichtse Heraut NGV Utrecht nr 4 –november 2010 met dank aan Herman Veerkamp en Joop Gentenaar

Deze link is ontwikkeling

Please login or register to see this link.

[Ludmilla]

Deze link is ontwikkeling

Please login or register to see this link.

Bij navraag laat men weten:

We zijn nog niet begonnen met het digitaliseren van de militieregisters, dus u kunt de scans nog niet online vinden. We starten begin 2011 met digitaliseren en de hoop is dat ze in de zomer van 2011 beschikbaar zijn. Dan is het de bedoeling om de registers te laten indexeren, zodat u kunt gaan zoeken op naam.

[Guest Kèren]

Dat zal een mooie bron worden!! Jammer dan we nog "zo lang" moeten wachten.

Ach, wij genealogen zijn ongeduldige mensen......

Please login or register to see this image.

/emoticons/default_hapydancsmil~0.gif" alt="^))">

Groetjes

[mirjam van rooijen]

De overige gemeenteregisters en de bij de provincie ingediende registers kunt u in de studiezaal aan de Alexander Numankade aanvragen en inzien.

Wat betreft de studiezaal aan de Alexander Numankade:

De studiezalen aan de Alexander Numankade zijn gesloten!!

U bent van harte welkom in onze tijdelijke huisvesting, gevestigd:

Bloeyendael

Archimedeslaan 21

3584 BA Utrecht

Please login or register to see this link.

[Ludmilla]

Yep

zie ook

Please login or register to see this link.