16e eeuws schrift Sententies Vreeland

[pvandorssen]

In het Regionaal Historisch Centrum te Breukelen bevindt zich onder toegang 49 nr. 2102 het Protocol Sententies van het Gerecht van Vreeland. De periode beslaat 1566-1570.

Van pagina 39 kan ik het volgende lezen:

Pagina 39 -  28-1-1568

Den 28 Januarij

Op huijden is Henrick Huijgenszn voor sch.teing

Gerritszn

Aert Janszn van Dorssen qtra (contra) Jan Jansen Dorlant

zoo eijscher de ….. tot verclaringhe mi..  ro.t.

de erste clage, de anderde clage, de darde

clage, de vierde clage.

Schepens wijst voor Recht. weduwe Jan

Janszn Dorlant mij..t en compareerden

………….. de eijsen van Aert Janszn van Dorssen

dat Aert Janszn dan mocht geven pan…

op van xzn sijn geregte houden, mits

xiii-en dach Julij dees 67

Opgesaet tot vermaninge.

Van pagina 61:

Schepens wijst voor Recht. weduwe Jan

Janszn Dorlant mij..t en compareerden

………….. de eijsen van Aert Janszn van Dorssen

dat Aert Janszn dan mocht geven pan…

op van xzn sijn geregte houden, mits

xiii-en dach Julij dees 67

Opgesaet tot vermaninge.

Wie kan mij helpen mijn fouten te verbeteren en het restant te transcriberen?

Piet

Please login or register to see this attachment.

Please login or register to see this attachment.

[ChrisvD]

Helaas staan de sententies niet online en is er dus geen vergelijkingsmateriaal voorhanden.

Please login or register to see this link.

Het eerste stuk hoort er niet bij.

Den 28 januarii

Up huyden is Heinrick Hugensen boetschuldich

gewesen.

Aert Jansen van Dorssen (con)tra Jan Jansen Dorlant

zoe mae(n)t d’eysscher de ged(aagd)e tot verclaringhe mitten costen

de erste clage, de anderde clage, de darde

clage, de vierde clage.

Schepen(en) wijsen voor recht indien Jan

Jansen Dorlant nyet en compareerden

en(de) ... antworden … up den eysch van Aert Jansen van Dorssen

dat Aert Jansen dan mocht gaen panden

an Jan v(oor)s. sijn gereste goeder(en), actu(m) den

VIIIen dach julii a(n)no 67

Upgesedt tot vermani(n)ge.

Den XXXen september

Daer is gewesen voor recht also dat

de scout va(n) Vrelant den gerechte va(n)

Nichtevecht van wete doe(n) zal, nu tussche

dit en(de) ee(nen)? vrijdach eerstcomen(de), end' dat op den eysschen

van Aert Jansen van Dorssen.

[pvandorssen]

Hartelijk dank voor de transcriptie. Het schrift uit de 16e eeuw is toch lastiger dan uit de 17e en de 18e eeuw. Ik ga nu eerst zelf maar stoeien met wat ik nog heb liggen uit de sententies.

Piet van Dorssen

[pvandorssen]

Dag Chris,

Nog een paar vragen:

1. Is bekend wat precies wordt bedoeld met de eerste en volgende "clagen" (klachten). Welke rol hadden die opeenvolgende clagen in de toenmalige rechtspraak?

2. Betekent "gereste"goederen: een restant aan goederen?

Piet

[ChrisvD]

Re. Clage: Cf.

Please login or register to see this link.

. betekenis 3 (even subbetekenissen en citaten aanvinken): “Somtijds, met name als de tegenpartij niet verschijnt, moet de eisch drie of viermaal worden herhaald. Vandaar dikwijls uitdrukkingen als “eerste clagheâ€, “derde claghe†enz.â€. Dat is hier ook het geval, Dorlant komt voor de vierde maal niet opdagen en verliest daarmee zijn recht, zodat Van Dorssen beslag kan gaan leggen op zijn “gereste†goederen.

Re. Gereste: Cf.

Please login or register to see this link.

. In de schepenakten van Loon op Zand, komt de term “geresteâ€, “geretste†en “gereetste†goederen voor. Ik denk dat het spellingsvarianten zijn van de overtreffende trap van “gerede†goederen, een uitdukking die ook in modern Nederlands voorkomt met “gerede†goederen in de betekenis van goederen, waarover men direct kan beschikken en die gemakkelijk ten gelde kunnen worden gemaakt.

[pvandorssen]

Graag nog even meekijken bij onderstaande poging tot transcriptie:

Aert Janszn van Dorssen [con]tra.Jan Janszn

scout en [de] Roel Peterszn, Claes Gerritszn,

Goevert Rijckszn, en [de] Joost Vasterszn en[de] dat

um van getuijchenisse der waerheyt oft

v[er]lop hondert Rente, daer by schenk

de erste clage, cost Recht ?? pyser gemeten

Bij voorbaat dank,

Piet

Please login or register to see this attachment.

[ChrisvD]

Ik wil wel meekijken, maar in het aanhangsel vind ik niet de akte die behoort bij bovenvermelde transcriptie.

[pvandorssen]

Excuus, het was inderdaad het verkeerde plaatje.

Hier komt de goede.

Mvg

Piet

Please login or register to see this attachment.

[ChrisvD]

om eenen getuychnisse der waerheyt oft

elcx hondert ... rente, daerbij schade.

De erste clage, cort recht ... gewesen.

Als je nog meer sententies hebt, raad ik je aan die door te lezen om te kijken of je de hiaten hier kunt invullen. Vaak zijn woorden die in de ene sententie onleesbaar zijn geschreven in een andere sententie wel leesbaar.

[pvandorssen]

Dank Chris voor de reactie. Ik werk ook zo maar heb gemerkt dat mijn ervaring vooral voor de 18e en 17e eeuw goed werkt. De 16e eeuw, zoals deze sententies, is toch een lastig verhaal en moet nog erg wennen.

Ik heb er nog wel paar maar zal binnenkort als ik in Breukelen ben nog het een en ander fotograferen zodat ik meer vergelijkingsmateriaal heb. Ook de gebruikte terminologie moet eigen gemaakt worden. Je hebt mij in ieder geval al een flink eind op weg geholpen.

Nogmaals dank,

Piet

[pvandorssen]

Toch nog één keer een hulpvraag om even mee te kijken. Een groot deel van de transcriptie is wel gelukt. Echter, er zijn een paar, denk ik, afkortingen of termen, waar ik niet uitkom.

Dit is wat ik heb:

Willem Heinrickszn c[ontra] Aert Janszn van

Dorssen soe maent d‘eyscher de class?`(is de eerste letter een X?) gear

resteerde acht gulden tot reckeninge van

leverantie van hein my, dat eyscher

d'eyscher mit alle costen, de erste clage

ie? c[ontra] Aert Janszn soe maent d’eyscher

de                            sess st[uyver]s van arbeitsloon

dit eyscht d’eyscher mit allen costen de

erste clage, de anderde clage op den vden Julij

Bij voorbaat dank voor de hulp.

Piet

Please login or register to see this attachment.

[ChrisvD]

Heel goed!

1. Willem Heinrickszn [con]tra Aert Janszn van

2. Dorssen, soe maent d’eyscher de v[oor]s. gear-

3. resteerde acht gulden tot rekeninge van

4. leverantie van Heinricx, dit eyscht

5. d'eyscher mit allen costen, de erste clage.

6. Ide[m] [con]tra Aert Janszn, soe maent d’eysscher

7. de v[oor]s. ged[aagd]e sess st[uyvers] va[n] arbeytsloon,

8. dit eyscht d’eyscher mit allen costen, de

9. erste clage, de anderde clage op de[n] Ven julii.

10. Op huyden de[n] XX julii dede d’eyscher sijn darde

11. clage.

marge:

1. De anderde clage.

2. Op huyden den XXen

3. julii dede

4. d’eyscher sijn

5. darde

6. clage.

Een ‘v’ met een streep erdoor betekent i.h.a. v[er] en soms v[oor]

[pvandorssen]

Toch nog weer een hulpvraag bij onderstaande akte.

Helaas heb ik er nog niet veel van gebakken.

Jan Henrickszn q[on]tra Albert Dirckszn soo maent

eijsscher e[nde] ?oszn hae? nae henhoet, ??der

obligatie, e[nde] voert voor dra?t e[nde] nij? mocht

van sijn portie ofte deel jaerlix alle jaer daer

v[olgen]de? pant groet schade daer bij, den

eijscht eijscher mit allen costen.

Schepenen ordonneren en[de] wijst voor recht

dat die scout Albert Alberts Dirckszn van gerechte

Nichtevecht op doe[n]    om te komen ofte ont-

-kommt den eysen die Jan Heinricksen op den

gec  genomen heeft, tuysschen dit e[nde] tymen sr??

gelegen recht dag.

Albert Dirckszn

Adriaen Vrerickszn

Aert Janszn van Dorssen

den jonge Dirck Dorlandt

op den xxii-en Junij sijn

dese ge          schen we?

genomen, alzoo sij beser?

waer van en[de] in? dach van

rechten gelegt worden.

Please login or register to see this attachment.

[ChrisvD]

Zoals je ziet komen enkele afkortingen voor die al eerder behandeld zijn. Het verdient aanbeveling de eerder getranscribeerde sententies Vreeland nog eens terug te lezen.

Jan Heinricksen [con]tra Albert Dircksen, zoe maent

d’ eysscher d’ v[oor]s. ged[aagd]e nae inhoudt sijnder

obligatie, en[de]voort voor d’ ... en[de] uuyt macht

van sijn portie ofte deel jaerlicx alle jaer daer

e[n]e pont groet schade daerbij, dit

eijscht d’eyscher mit allen costen.

Schepenen ordonneren en[de] wijs[en] voor recht

dat die scout Albert Dirckssen een gerechte-

licke wete op doe[n] sal om the komm[en] ofte ont-

komm[en] den eysch die Jan Heinricksen op den

ged[aagd]e genome[n] heeft, tuysschen dit en[de] ten naesten

gelegen rechtdach.

Albert Dircksen

Adriaen Vrericksen

Aert Jansen van Dorssen ...

den jonge Dirck Dorlandt

Op den xxii-en Junii sijn

dese ged[aagd]en boetschuldich

gewesen, alzoe sij besedt

waeren en[de] o[mm]e dach van

rechten geleyt worden.

[pvandorssen]

Dank je wel Chris. Ik had inderdaad de andere versies er bij moeten pakken.