Katholieke begraafplaatsen in Friesland

[Maikel Galama]

Hoi allemaal,

in 2006 ben ik eens bezig geweest met de geschiedenis van de katholieke begraafplaatsen (en bijbehorende parochie) in Friesland.

Ik plaats het hier omdat het mijns inziens nog steeds gebruikt kan worden wanneer je wilt weten hoeveel katholieke begraafplaatsen er in Friesland zijn, waar ze liggen en hoe oud ze zijn.

Groetjes, Maikel

Bakhuizen St. Odulphus. De kerk is van 1857 resp. 1914 (architekt Wolter te Riele), de begraafplaats aan de Odulphusstraat is van 1900

Balk St. Ludgerus. De RK kerk is van 1882-1883, de begraafplaats aan de Raadhuisstraat is van 1916 en werd in 1990 uitgebreid.

Bergum St. Martinus. De kapel is van 1951. De katholieken uit Bergum en omgeving worden vnl begraven op de algemene begraafplaats aan de Nieuwstad te Bergum.

Blauwhuis St. Vitus. De kerk (architekt Petrus Johannes Hendricus Cuypers) is van 1869, de begraafplaats aan de Vitusdijk is van 1870. Blauwhuis was een roomse enclave en had -en heeft- een centrum functie: er werden veel katholieken uit de verre omgeving begraven. Op dit kerkhof bevindt zich de oudste volledige calvariegroep. De rijke boerenfamilies rond Blauwhuis hebben voor opvallende grafmonumenten gezorgd.

Bolsward St. Franciscus. Vroeger had Bolsward 2 parochies, St. Martinus en St. Franciscus, de laatste is er nu nog. De Franciscuskerk is van 1846 resp. 1933, de Martinus kerk van 1849. De algemene begraafplaats is van 1829 waarvan het katholiek deel een belangrijke plaats inneemt. Op 20 juli 1919 werd het katholiek deel kerkelijk ingezegend, hoewel de katholieken hier reeds ruim voor deze tijd werden begraven. De begraafplaats bevindt zich aan de Samuel van Haringhouckstraat.

Dokkum St. Martinus en St. Bonifatius. De kerk is van 1869 (architekt Petrus Johannes Hendricus Cuypers)en de Bonifatiuskapel van 1934. De begraafplaats van rond 1835 is onderdeel van de algemene begraafplaats aan het Damwoudster Reedtsje.

Drachten Goddelijke Verlossingskerk. Enerzijds heeft Drachten een kloosterkerkhof (klooster Karmel, architekt Arjen Witteveen) van 1936 en anderzijds een RK kerk van 1961. Het klooster werd in 1992 opgeheven en is nu een conferentieoord resp. cultureel reisbureau. Katholieken worden in het algemeen op de gemeentelijke begraafplaats Slingehof begraven.

Dronrijp Maria Geboorte. De in zogenaamde waterstaatstijl gebouwde kerk is van 1839 en kreeg in 1997 de status van rijksmonument, de uit Woudsend afkomstige Otto de Boer heeft het gebouw in 1840 voorzien van kruiswegstaties. In 1939 is de voorgevel afgebroken en vervangen door een toren in de stijl van de Delftse school. De begraafplaats aan de Dubbele streek is van 1918.

Franeker St. Franciscus. De kerk is oorspronkelijk van 1865, herbouw vond in 1962 plaats. De algemene begraafplaats aan de Harlingerweg is van ongeveer 1830, het katholieke deel is van 13 november 1919, enige tijd later wordt een kruis geplaatst ''uitsluitend te gebruiken voor katholieke lijken''.

Harlingen St. Michaël. De kerk (architekt Alfred Tepe) is van 1881, de begraafplaats van 1888-1889 en is gelegen aan de Barend Visserstraat. Op de begraafplaats bevindt zich een opmerkelijk graf, een moeder werd op 05-11-1941 met haar zes kinderen gedood door een bom. Bij dat bombardement raakte ook de Michaëlkerk zwaar beschadigd.

Heeg St. Joseph parochie. De kerk is van 1876, (architekt Petrus Johannes Hendricus Cuypers) de parochianen worden te Blauwhuis begraven en in iets mindere mate ook wel te Sneek.

Heerenveen Heilige Geest. De kerk is van 1841-1842 (Gemeenteplein) die dienst deed tot 15-09-1933, het jaar waarin een nieuwe RK kerk ontstond aan de Crackstraat. De begraafplaats aan de Rottumerweg is van 1885.

Huizum St Johannes de Doper. De RK kerk werd in 1933-1934 gebouwd. Op de begraafplaats van Huizum werden ook katholieken begraven.

Irnsum St. Marcus. De kerk is oorspronkelijk van 1864, de nieuwe kerk is van 1965, de begraafplaats aan de Rijksweg is van 1867.

Joure St. Mattheus. De RK kerk is van 1953, de voorloper van 1866-1867, de begraafplaats bij de W.Tademalaan achter het Theresiahuis is van 1927-1933 en in 2003 uitgebreid, daarvoor werden katholieken te St. Nicolaasga of op de begraafplaats Westermeer te Joure begraven.

Kuinre St. Nicolaas. De RK kerk is van 1871 resp. 1958, de begraafplaats zal van 1871 zijn ?

Leeuwarden St. Bonifatius en St. Dominicus. De Bonifatiuskerk aan het Bonifatiusplein is in 1882 gebouwd onder architectuur van Petrus Johannes Hendricus Cuypers. De Dominicus kerk aan de Speelmanstraat is van 1850 en werd herbouwd aan de Harlingerstraat in 1937. De RK begraafplaats aan de Harlingerstaatweg is van 1881-1882, in 1880 werd begonnen met de aankoop van een stuk grond, gekocht door een stroman zoals in deze periode wel meer voorkomt, te gek voor woorden dat het zo lang duurde voor katholieken volop konden meedoen in de maatschappij. In 1990 werd de begraafplaats uitgebreid. Op de begraafplaats zijn diverse klassen, zo is er een afdeling waar vnl de welgestelde middenstand haar laatste rustplaats heeft gevonden, maar ook zijn er afdelingen voor kloosterlingen -Franciscanessen- met allemaal een identiek zandstenen kruisje.

Lemmer St. Willibrordus. De RK kerk is van 1897-1901, de algemene begraafplaats aan de Straatweg is van rond 1850, het katholieke deel is van 1936.

Makkum St. Martinus. De RK kerk is oorspronkelijk van 1861, herbouw in 1938. De ''katholieke begraafplaats'' is een onderdeel van de algemene begraafplaats.

Nes-Ameland St. Clemens. De kerk (architekt Petrus Johannes Hendricus Cuypers) is van 1840 resp. 1879. De begraafplaats aan de Ballumerweg is van 1848 en is in 1914 gesloten, waarna, ook in 1914, aan de Kardinaal de Jongweg een nieuwe begraafplaats werd opgericht.

Oosterwierum Heilige Wiro. De RK kerk is van 1792 resp. 1925, (architekt Wolter ter Riele) de begraafplaats de Ald Toer even buiten het dorp aan de Tsjerkebuorren is voor alle gezindten. Er is nog een 12e of 13e eeuwse toren op de begraafplaats, de kerk is in 1903 afgebroken.

Oosterwolde er is een RK deel op de nieuwe begraafplaats.

Roodhuis St. Martinus. De kerk (architekt Alfred Tepe) werd in 1892 in gebruik genomen, hiervoor was er ook reeds sprake van RK kerken, in 1762 en 1852 worden ze genoemd, de begraafplaats aan de Slypsterwei achter de kerk is van 1888.

Schiermonnikoog St. Egbert. De RK kerk is van 1914.

Sint Annaparochie Verrijzenis des Heren. De kerk is van 1959.

Sint Nicolaasga St. Nicolaas. De RK kerk is van 1833 resp. 1887. De begraafplaats aan de kerkstraat is van 1842 en is in 1920 en 1960 uitgebreid. Omdat St. Nicolaasga de eerste RK begraafplaats in deze omgeving was, werden katholieken uit de verre omtrek hier begraven, ook zijn er speciale herdenkingsstenen, te denken valt aan de steen met vele daarop vermelde priesters, maar ook aan de zouaven en levenloos of jong overleden kindertjes is aandacht besteed. Al met al een zeer bijzondere begraafplaats.

Sloten St. Fredericus. De RK kerk is van 1818 resp. 1933, er is een algemene begraafplaats voor alle gezindten, met katholiek deel.

Sneek St. Martinus. De kerk is van 1869, (architekt Petrus Johannes Hendricus Cuypers) de begraafplaats aan de Leeuwarderweg is van 1892.

Steggerda St. Fredericus. Er was een oude inmiddels afgebroken kerk van 1839, de daarbij horende RK begraafplaats aan de Overburen 5 is er nog, de oudste van Friesland! In 2003 werd deze verwaarloosde en ietwat vergeten begraafplaats herontdekt en door met name Tjitte Bootsma weer toegankelijk gemaakt. De nieuwe St. Fredericus kerk (architekt Wolter ter Riele) is van 1921-1922, de nieuwe begraafplaats aan de Pepergaweg bij deze kerk is van 1921, de oude werd toen gesloten.

Terschelling West St. Brandanus. De RK kerk is in 1967 in gebruik genomen, er is ook nog een RK kerk van recentere datum. Er is géén RK begraafplaats volgens Terschelling kenner Gerald de Weerd van het Behouden Huis.

Warga St. Martinus. De RK kerk is van 1862, de begraafplaats aan de Kerkbuurt is van 1866.

Wijtgaard Maria Hemelvaart. De RK kerk is van 1870 (architekt Petrus Johannes Hendricus Cuypers) resp. 1966, de begraafplaats bij It Kleaster is van 1859 en werd in 1875 uitgebreid.

Witmarsum Nicolaas van Tolentino. De RK kerk is van 1902, de begraafplaats aan de Arumerweg werd op 5 februari 1902 voor het eerst gebruikt.

Wolvega St. Franciscus. De oorspronkelijke RK St. Franciscuskerk is van 1861, de huidige toren en kerk (architekt Wolter ter Riele) dateren van 1914 resp. 1939, de begraafplaats aan de Lycklamaweg is van 1861 en is voorzien van een kapel.

Workum St. Werenfridus. De neo-gotische RK kerk aan het Noard 175 is van 1876 (architekt Alfred Tepe), in 2003 is een jarenlange restauratie voltooid. Er bevindt zich ook een museum voor kerkelijke kunst. De begraafplaats aan het Noard is van 1883.

Woudsend St. Michaël. De RK kerk is van 1792 (katholieken mochten vanaf 1790 weer eigen kerken bouwen, echter onder strenge voorwaarden. De katholieken van Woudsend worden meestal te Balk of St. Nicolaasga begraven, soms ook te Sneek.

[Maikel Galama]

Hoi allemaal,

dankzij een medeforumlid heb ik een aanvullende mededeling:

omdat de rk gemeenschap van Oosterwolde geen eigen begraafplaats heeft worden de katholieken vnl. op de algemene (of hervormde) begraafplaats begraven, soms in gewijde aarde, soms niet. Over het algemeen wijkt men niet uit naar katholieke begraafplaatsen in de omgeving zoals Steggerda of Wolvega.

Als ik aan personen denk die in Oosterwolde begraven zijn en uit de typisch katholieke traditie stammen denk ik aan namen als Masseling, Poiesz, Meertens (pastoor), Galama en Tolboom.

Dat deze personen hier begraven zijn zal mede bijgedragen hebben aan mijn idee dat er een katholiek deel is.

De correctie is dus: er is géén rk deel te Oosterwolde, wel werden katholieken uit Oosterwolde op de algemene begraafplaats begraven.

Groetjes, Maikel

P.S. Zijn er nog meer aanvullingen of correcties dan hoor ik het graag !